User:Nous/Draft2

From Wikipedia, the free encyclopedia
Page from the manuscript of Gulshan-i Raz. Library of Astan Quds Razavi

Jaʿfar Tabrīzī Persian: جعفر تبریزی (full name: Mawlana Farīd al-Dīn Jaʿfar b. ʿAlī Tabrīzī Baysunghurī) (also known as Qeblat al-Kottāb)[1] (fl 1412-31) was a Persian calligrapher and master of nastaliq script.


was a renowned master in calligraphy as well as a poet and scribe in the 15th century. He was noted for being competent in Nastaʿlīq as well as other six classical scripts. His prominent student, Azhar Tabrizi once called Ja'far the second founder of Nastaʿlīq asserting that he even surpassed his teacher.

Biography[edit]

Born in Tabriz, acccording to Dust Muhammad, Ja‛far was trained in the classic six scripts (al-aqlam al-sitta) by Shams al-Din Qattabi, whose line of tutelage went back to ‛Abdallah Sayrafi (d. after 1345/46). His teacher of nastaliq was ‛Abdallah, son of Mir Ali Tabrizi (14th/15th century), traditionally recognized as inventor of this script. After youth in Tabriz Ja‛far moved to Herat, where he served at the court of Shah Rukh (r. 1405-1447) and supervised the scriptorium (kitābkhāna) of prince Baysunghur, thereby gaining the epithet Baysunghuri[2][3].

A unique report (Pers. ‛arẓadāsht) from c. 1429 preserved in Topkapı Palace Library (H2153, f.98a) gives us a glimpse into how this royal book atelier functioned. Ja‛far was in charge of forty calligraphers, who were housed in a special building within the palace precinct together with painters. The document is a progress report from Ja‛far to his patron Baysunghur and describes several manuscripts in progress, with informations about the names of the artists (calligraphers, illuminators, frame decorators, binders) involved in each project. According to report calligraphers also designed inscriptions and painters were responsible for decorated saddles, wall paintings and tents[4][2][5].

Following Baysunghur's death, Jaʿfar worked under the patronage of prince's son, Ala al-Dawla. He wrote poems portraying his court position at the service of Shahrukh, Baysunghur and Ala al-Dawla.[6]

Works[edit]

Jaʿfar Tabrizi copied a number of manuscripts both before and after joining the royal library of Baysonqor Mīrzā. Among works in his hand are the sumptuous manuscript of the Bāysonghorī Shāhnāmeh (1430), the Golestān of Saʿdī (1427), Khosrow-o Shīrīn (1421), the Khamseh of Nezāmī (1431), Kulliyāt of Homām Tabrizi (1413), Nasāyeh-e Eskandar (1425), The Dīvān of Hasan Dehlavī (1422), Lamaʿāt of ʿIrāqī (1432), Kalīleh-o Demneh (1431), Tārīkh-e Iṣfahān (1431), and also Jong-e Marāsī, an elegy upon prince's death in 837/1433.[7] He died around 860/1455.

Nadzorując pracę innych kaligrafów Dżafar jednocześnie był osobiście odpowiedzialny za sporządzenie wielu iluminowanych rękopisów powstałych w kitab-chane Bajsonghora. Do jego najsłynniejszych datowanych dzieł należą kopia dywanu poety Hasana Dehlawiego z 1421–1422 (Biblioteka Islamskiego Zgromadzenia Konsultatywnego, nr 4017), kopia Gulistanu Sadiego z 1426/1427 (Chester Beatty Library, Per 119), kopia Szahname Ferdousiego (tzw. Szahname Bajsonghora) z 1429/30 (Biblioteka Pałacu Golestan, nr 61) i kopia Kalily i Dimny z 1431 (Biblioteka Pałacu Topkapı, H362). Zachowane przykłady jego twórczości w duktach należących do klasycznych „sześciu piór”, zwłaszcza suls, naschi i muhakkak (m.in. Topkapi H. 2153, folio 27r, 58r, 160v), świadczą o mistrzostwie w tym zakresie. Jego nastaligh jest typowy dla wczesnych przykładów tego pisma, w których pojedyncze znaki były umieszczane pod kątem 30° względem horyzontalnej linii pisma[2][5]. Odstępy pomiędzy literami i grupami liter są niezwykle regularne. Kaligrafię Dżafara charakteryzuje także kontrolowana, ale zauważalna wariacja w grubości pociągnięć pióra oraz wydłużone i nieco zakrzywione wznoszące się pociągnięcia litery kaf. Można także zauważyć, iż te górne pociągnięcia litery kaf są często umieszczane pod szerszym kątem niż inne ukośne pociągnięcia. W istocie te cechy definiują dojrzały nastaligh Dżafara z okresu jego pobytu w Heracie, „gdzie osiągnął coś, co będzie później uważane za pierwszą «klasyczną formę» nastaligh”[8]. Nastaligh Dżafara nie osiągnął jednak płynności prezentowanej później przez Soltana Alego (zm. 1520), ani elegancji stylu jego własnych uczniów, takich jak Szejch Mahmud Zarin-ghalam (fl 1442-66) czy Azhar Tebrizi (zm. 1475). Oprócz tej dwójki innym ważnym uczniem Dżafara był jeszcze Abdollah Harawi (fl 1429-61)[2][5].

Dziedzictwo[edit]

Stworzenie pisma nastaligh tradycyjnie przypisywano Mir Alemu, co objawiało się m.in. w fakcie, iż od początku XVI stulecia zaczęto używać w stosunku do niego określenia „wadi al-asl” („wynalazca prototypu”) (przy czym jednocześnie niektórzy autorzy zaczęli twierdzić, iż Dżafar był uczniem bezpośrednio Mir Alego, a nie jego syna Obejdollaha). Rękopisy zawierające autentyczne przykłady kaligrafii Mir Alego były jednak niedostępne[9] (współcześnie znamy tylko jeden rękopis, który niewątpliwie wyszedł spod jego pióra)[10][11] i w tej sytuacji to dzieło Dżafara służyło jako rzeczywisty pierwotny punkt odniesienia dla wszystkich późniejszych kaligrafów piszących w nastaligh. To dlatego słynny kaligraf pracujący w królewskim skryptorium Safawidów, Szah Mahmud Niszapuri (zm. 1564/1565), nazwał Dżafara „drugim wynalazcą” nastaligh, a na jednej z kaligrafii zawartych w albumie z Pałacu Topkapı pisze się o nim jako o „naszym mistrzu Dżafarze Tebrizim” (H. 2153, f.120r). „… Rozpowszechnienie przykładów [kaligrafii] Dżafara Tebriziego i jego bezpośredni związek z Mir Alim, tak jak był opowiadany w historiach kaligrafii, sprawiły, iż ostatecznie uznano go za pierwszego wielkiego mistrza pisma nastaligh. Dżafar rzeczywiście był tym, który wprowadził w nim zmiany na tyle istotne, by być uważanym za wpływowego innowatora. […] Miejsce zajmowane przez Dżafara być może przyćmiło nawet rolę odgrywaną przez Mir Alego w rozwoju pisma nastaligh”[12].

Styl nastaligh zapoczątkowany przez Dżafara w Heracie osiągnął swoją klasyczną formę w twórczości wspomnianego już Soltana Alego, ucznia Azhara (lub być może jednego z jego uczniów). Tymczasem niedługo po śmierci Dżafara odmienny styl nastaligh rozwinął się w zachodnim i południowym Iranie. Jego powstanie wiąże się z Abd-ar-Rahmanem Chorezmim, kaligrafem Pir Budaka (1456–1466) Kara Kojunlu, oraz jego synami Abd-al-Karimem i Abd-ar-Rahimem (obaj byli związani z dworem Jakuba (1478–1490) Ak Kojunlu). Ten bardziej kanciasty zachodni styl dominował na początku okresu safawidzkiego, ale później ustąpił bardziej płynnemu wschodniemu stylowi kanonizowanemu przez Soltana Alego, chociaż nadal był często używany na subkontynencie indyjskim. W ten sposób Dżafar stał się protoplastą stylu, który zdominował całą późniejszą historię pisania w nastaligh[13][14].

Galeria[edit]

References[edit]

  1. ^ Bayani, M. Ahvāl-o Āsār-e Khoshnevīsān, (Tehran, 1363/1984), 115.
  2. ^ a b c d Wheeler M. Thackston. "Ja‛far". Grove Art Online. Retrieved 2022-04-11.
  3. ^ Blair 2008, p. 279.
  4. ^ Akimushkin 1997, pp. 14–15.
  5. ^ a b c Blair 2008, pp. 279, 312.
  6. ^ Bayani, 117.
  7. ^ Bayani, 117.
  8. ^ Rettig 2017, p. 198.
  9. ^ Rettig 2017, pp. 210–211, 213–214.
  10. ^ Rettig 2017, pp. 208.
  11. ^ Blair 2008, pp. 277.
  12. ^ Rettig 2017, pp. 213–214.
  13. ^ Hamid Reza Afsari. "Calligraphy". Encyclopaedia Islamica. Retrieved 2017-06-26.
  14. ^ Blair 2008, pp. 280, 284, 430.

Bibliografia[edit]

Retrieved from "https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=User:Nous/Draft2&oldid=1214662897"