[Wikipl-l] Zróbmy wreszcie porządek z hasłem o NPOV.

Śro, 8 Sty 2003, 10:19:22 UTC

IMHO przetłumaczony tekst o NPOV z wiki-en jest przydługi i przegadany.
Stąd moja propozycja, żeby to tłumaczenie wsadzić do jakiegoś archiwum, a
w haśle o NPOV dać obszerne streszczenie na bazie tłumaczenia.

Oto moja wstępna propozycja takiego streszczenia:

Propozycja streszczenia NPOV

Wikipedia jest encyklopedią, czyli obiektywną kompilacją ludzkiej wiedzy,
ale ponieważ ten zasób o zasięgu globalnym, tworzy pewna wspólnota
autorów, to z pewnością nie możemy oczekiwać, że nasi współpracownicy będą
sie zgadzać we wszystkich wypadkach, lub nawet w większości wypadków, na
temat tego co tworzy ludzką wiedzę w ścisłym znaczeniu. Możemy więc,
zaadopotować "luźniejsze" znaczenie "ludzkiej wiedzy", według którego
szerokie spektrum sprzecznych teorii tworzy to co nazywamy "ludzką
wiedzą". Dlatego powinniśmy, zarówno indywidualnie jak i zbiorowo, czynić
wysiłki by przedstawiać te sprzeczne teorie rzetelnie, bez prób obrony
któregokolwiek z nich.

Stąd wikipedia ma ważną zasadę, którą z grubsza można wyrazić tak:
powinniśmy pisać bezstronne artykuły przedstawiając rzetelnie wszystkie
punkty widzenia. To może być często mylnie rozumiane: zasada ta nie
zakłada, że możliwe jest napisanie artykułu z jednego tylko punktu
widzenia, który byłby tym pozbawionym stronniczości, "obiektywnym" punktem
widzenia. Zasada neutralności Wikipedii mówi, że powinniśmy rzetelnie
przedstawić wszystkie strony polemiki, miast czynić artykuł
stwierdzającym, sugerującym bądź insynuującym że któraś ze stron jest
właściwa, prawidłowa czy też poprawna.

Po pierwsze i najważniejsze, zastanów się co to znaczy, że bezstronne
pisanie to prezentowanie różnych poglądów bez wskazywania, który jest
słuszny. Bezstronne pisanie nie oznacza wyłącznie prezentowania tylko
najbardziej popularnego punktu widzenia; nie oznacza też wyraźnego
wskazywania, że najbardziej popularny punkt widzenia jest tym właściwym;
nie oznacza też, że najbardziej właściwym punktem widzenia jest stanowisko
pośrednie, między dwoma skrajnościami, jako rzekomo "najbardziej
neutralne". Bezstronne pisanie oznacza, że należy przedstawić wszystkie
znane sobie punkty widzenia w danej sprawie, przedstawiając rzetelnie
wszystkie argumenty za i przeciw każdemu stanowisku, oraz w miarę możności
podać też kto i dlaczego optuje za danym stanowiskiem. Ważne jest aby
wszystkie te stanowiska były przedstawione tym samym, neutralnym językiem,
w którym należy unikać przymiotników wartościujących, z ktorych można by
"między wierszami" wyczytać które stanowisko jest właściwe. Alternatywnie,
gdy kilka osób pisze artykuł, każda z nich może przedstawić swoje
stanowisko, swoim językiem bez ingerowania w część pisaną z innego punktu
widzenia. Autorzy takiego artykułu muszą się jednak powstrzymać od pisania
końcowego akapitu, w którym byłoby stwierdzenie, kto ostatecznie ma rację.

Poniżej znajduje się kilka najważniejszych zaleceń dokładniej
wyjaśniających jak pisać artykuły spełniające zasadę neutralnego punktu
widzenia:

Dwa podejścia do pisania bezstronnych artykułów

Pisanie artykułu jako rzetelny opis trwającej dyskusji:

Pisanie neutralne można sobie wybrazić jako chłodny, rzetelny i
analityczny opis trwającej dysputy. Jest to trudne do zrobienia, bo niemal
każdy ma skłonność dawać subtelnie (np: za pomocą przymiotników
wartościujących) do zrozumienia, po której stronie jest jego serce. Jednak
stałe ćwiczenie się w neutralnym stylu pisania powoduje, że stajemy się w
tym coraz lepsi i potrafimy we własnych i cudzych tekstach rozpoznawać
takie subtelne wartościowanie i je usuwać.

Artykuły porównujące różne punkty widzena nie muszą poświęcać tyle samo
linijek tekstu każdemu z nich. Jeśli istnieje jeden powszechnie
akceptowany punkt widzenia i kilka punktów widzenia podzielanych przez
nieliczną mniejszość, należy każdemu stanowisku oddać proporcjonalną
sprawiedliwość w długości tekstu pisząc więcej o stanowisku powszechnie
akceptowanym i mniej o mniejszościowych.

Pisanie artykułu w formie przedstawienia bezpornych faktów oraz
obiektywnego opisu sprzecznych opinii na ich temat.

Alternatywnym sformułowaniem zasady bezstronności jest stwierdzenie, że
należy przedstawiać fakty, włączając w to fakty na temat opinii, ale nie
przyznawać słuszności (lub nie) samym opiniom.

Fakt od opinii jest łatwo rozróżnić. Fakt to obiektywne stwierdzenie
istnienia (lub nie) danego obiektu lub zdarzenia, zaś opinia to sąd
posiadający wyraźny element oceny i wartościowania. Np fakt to: "Mars jest
planetą", "2+2=4", "Sokrates był filozofem". Natomiast stwierdzenia w
rodzaju "Bóg istnieje", "Madonna to najlepsza piosenkarka wszechczasów",
"Wałęsa był kiepskim prezydentem", "Marksizm to jedynie słuszna filozofia"
itp. są ewidentnie opiniami a nie faktami.

Zasady neutralności Wikipedii, można streścić do tego, że w artykułach
powinniśmy zawsze ograniczać się do opisywania faktów. Jeśli chcemy
zamieścić jakąś opinię należy ją "przekonwertować" w fakt, poprzez
przypisanie jej jakiejś osobie lub grupie ludzi. Niewątpliwie, to, że ktoś
ma jakąś opinię jest też faktem. Opisując fakty nie należy ich
wartościować, bo wtedy wykraczamy już poza neutralność. Dootyczy to też
stwierdzenia faktu, że ktoś ma jakąś opinię na dany temat.

Ograniczenie się do stwierdzenia, że neutralność Wikipedii można streścić
do zasady pisania wyłącznie o faktach nie zawsze jednak wystarcza. Kiedy
umieszczamy w tekście Wikipedii opinię "przekonwertowaną" na fakt, należy
jeszcze dodać też informację o innych opiniach podaną w równie neutralny
sposób, nawet wtedy gdy się z tymi innymi opiniami nie zgadzamy. Trzeba
też pamiętać, że przyznawanie racji którejś z alternatywnych opinii nie
jest już stwierdzaniem faktu, tylko właśnie naszej opinii.

Przedstawianie opinii na temat dzieł sztuki, prac artystycznych, itp.

Szczególny przypadek to wyrażanie opinii estetycznych. Niektóre artykuły
na temat dzieł sztuki i ich twórców (książek, obrazów, aktorów, muzyków
itd) są pisane przez osoby zafascynowane danym dziełem lub artystą i to
przechodzi do artykułów w wikipedii. To oczywiście jest sprzeczne z zasadą
neutralności. Jednak informacja o tym, że jakiś artysta lub jego dzieło
jest bardzo popularne, lub że ogół krytyków sztuki uważa go za wybitnego,
czy nawet wielkiego jest ważnym faktem, którego nie sposób pominąć w
artykule. Pisanie więc, że "Mickiewicz wielkim poetą był" wykracza poza
neutralność, ale napisanie, że: "Zdaniem ogromnej większości historyków
literatury polskiej, Mickiewicz był największym poetą doby romantyzmu"
jest jak najbardziej zgodne z zasadą neutralności. Ważne tutaj jest tylko,
aby nie przedstawiać w ten sposób własnych opinii o danym artyście/dziele,
lecz ograniczać się do tego, jak został on/ono faktycznie przyjęte przez
ogół społeczeństwa, jakąś jego grupę i fachowców z danej dziedziny.

Ostatnie zalecenie: staraj się pisać z punktu widzenia oponenta

Ci, którzy pisząc artykuły do wikipedii na tematy kontrowersyjne
politycznie lub ideologicznie, stają uparcie i wyłącznie po stronie
własnych poglądów i którzy nie dbają o to aby inne punkty widzenia były
uczciwie prezentowane, nie działają zgodnie z zasadami neutralnego punktu
widzenia. Jest bardzo istotne aby pisać także z punktu widzenia naszego
potencjalnego oponenta i uczciwie przedstawiać jego racje, a nie tylko
ograniczać się do własnych. Jeśli nie będziemy pisać czasami z punktu
widzenia naszych oponentów, osłabi to znacznie zasady neutralnego punktu
widzenia całej wikipedii. Dlatego powinniśmy się jak najczęściej angażować
w pisanie z punktu widzenia naszego oponenta.
Gdyby każdy z wikipedystów miał prawo pisać artykuły wyłącznie z własnego
punktu widzenia, bez zwracania uwagi na zdanie innych, spowodowałoby
powstawanie wielu artykułów całkowicie sprzecznych z neutralnością. Można
by powiedzieć, że to problem naszych oponentów, że nie zajrzeli do danego
hasła i nie dopisali do niego własnego poglądu. Mogą to przecież w każdej
chwili zrobić i wtedy artykuł stanie się bardziej neutralny. Takie
rozumienie neutralności na trochę sensu, ale tylko trochę...W praktyce
jednak artykuły są często pisane przez jednego autora i jeśli on nie zadba
o jego neutralność nikt inny tego za niego zrobi. Ponadto, z moralnego
punktu widzenia, przyciskając klawisz "Zapisz" bierzemy odpowiedzialność
za cały artykuł, który ktoś zaraz może przeczytać i zostać wprowadzony w
błąd.

Tekst ten zamieściłem też w dyskusji do hasła Wikipedia:Neutralny punkt
widzenia.

Polimerek