Αφγανιστάν

Επεξεργασία συνδέσμων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 33°56′00″N 66°11′00″E / 33.9333°N 66.1833°E / 33.9333; 66.1833

Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν
د افغانستان اسلامي جمهوریت
Də Afġānistān Islāmī Imārat

Σημαία
Εθνόσημο
Εθνικό σύνθημα: «Δεν υπάρχει άλλος θεός εκτός από τον Αλλάχ, ο Μωάμεθ είναι ο αγγελιοφόρος του Αλλάχ»
لا إله إلا الله محمد رسول الله‬
προφ: «Λα ιλαχά ιλλά λ-Λαχ, Μουχαμαντούν ρασουλού λ-Λαχ»
Εθνικός ύμνος: دا د باتورانو کور
Dā də bātorāno kor
"Η πατρίδα των γενναίων"[1][2][3][4]
Τοποθεσία της χώρας στον κόσμο
Η θέση του Αφγανιστάν (πράσινο)
και μεγαλύτερη πόληΚαμπούλ
34°31′59″N 69°09′58″E / 34.533°N 69.166°E / 34.533; 69.166 (Καμπούλ)
Παστού, Νταρί
Ισλαμικό θεοκρατικό Εμιράτο, υπό καθεστώς των Ταλιμπάν
(de facto)
Χαϊμπατουλάχ Αχουντζάντα

Χασάν Ακχούντ
Νομοθετικό σώμα
Συμβουλευτικό συμβούλιο με καμία επίσημη εξουσία		Συμβούλιο της Ηγεσίας[α][5]
Ανεξαρτησία από το Ηνωμένο Βασίλειο

Επανίδρυση του Εμιράτου
19 Αυγούστου 1919

19 Αυγούστου 2021
 • Σύνολο
 • % Νερό
 • Σύνορα
647.500 km2 (41η)
αμελητέο
5.529 km
Πληθυσμός
 • Εκτίμηση 2023 
 • Πυκνότητα 
42.240.000[6] (36η) 
64,8 κατ./km2 (152η) 
ΑΕΠ (ΙΑΔ)
 • Ολικό  (2018)
 • Κατά κεφαλή 
72,911 δισ. $[7] (107η)  
2.024 $[7] (172η) 
ΑΕΠ (ονομαστικό)
 • Ολικό  (2016)
 • Κατά κεφαλή 
21,657 δισ. $[7] (107η)  
601 $[7] (164η) 
ΔΑΑ (2021)Μείωση 0,478[8] (180η) – χαμηλός
ΝόμισμαΑφγάνι (AFN)
(UTC +4:30)
Internet TLD.af
Οδηγούν σταδεξιά
Κωδικός κλήσης+93
Τμήμα μιας σειράς λημμάτων
Αφγανιστάν
"Εσωτερική άποψη στο παλάτι του Shauh Shujah Ool Moolk, βασιλέα της Καμπούλ"
Χρονολόγιο
Αρχαία
Πολιτισμός της κοιλάδας του Ινδού 2200–1800 BC
Βακτρία-Μαργιανή 2100–1800 BC
Βασίλειο της Γανδάρας 1500–535 BC
Αυτοκρατορία των Μήδων 728–550 BC
Αχαιμενιδική Αυτοκρατορία 550–330 BC
Αυτοκρατορία των Σελευκιδών 330–150 BC
Αυτοκρατορία των Μαουρύα 305–180 BC
Ελληνικό βασίλειο της Βακτριανής 256–125 BC
Δυναστεία των Αρσακιδών της Παρθίας 247 BC–224 AD
Ινδοελληνικό βασίλειο 180–130 BC
Ινδο-Σκυθική δυναστεία 155–80? BC
Αυτοκρατορία των Κοσσανών 135 BC – 248 AD
Ινδο-Παρθιανό Βασίλειο 20 BC – 50? AD
Αυτοκρατορία των Σασσανιδών 230–651
Βασίλειο των Κιδαριτών 320–465
Αλχίνες Ούνοι 380–560
Αυτοκρατορία των Εφθαλιτών 410–557
Νηζάκοι Ούνοι 484–711
Μεσαιωνική
Τουρκ Σαχί 565–879
Πριγκιπάτο του Αλ-Σαχανιγιάν 7th–8th centuries
Χαλιφάτο Ρασιντούν 652–661
Ομεϋάδες 661–750
Αββασίδες 750–821
Ταχιρίδες 821–873
Σαφαρίδες 863–900
Σαμανίδες 875–999
Γαζναβίδες 963–1187
Γκουρίδες before 879–1215
Σελτζούκοι 1037–1194
Δυναστεία των Χωρεσμίων 1215–1231
Μογκολική περίοδος 1219–1226
Χανάτο Τσαγκατάι 1226–1245
Qarlughids 1224–1266
Ιλχανάτο 1256–1335
Καρτίδες 1245–1381
Αυτοκρατορία των Τιμουριδών 1370–1507
Arghuns 1520–1591
Νεώτερη
Μογγολική αυτοκρατορία της Ινδίας 1501–1738
Σαφαβίδες 1510–1709
Δυναστεία Χοτάκ 1709–1738
Afsharid dynasty 1738–1747
Αυτοκρατορία των Ντουρανί 1747–1823
Εμιράτο του Αφγανιστάν 1823–1926
Saqqawist Emirate 1929
Βασίλειο του Αφγανιστάν 1926–1973
Πραξικόπημα στο Αφγανιστάν το 1973 1973
Δημοκρατία του Αφγανιστάν 1973–1978
Εξέγερση του Σαούρ 1978
Λαϊκή Δημοκρατία του Αφγανιστάν 1978–1992
Πραξικόπημα στο Αφγανιστάν το 1990 1990
Ισλαμικό Κράτος του Αφγανιστάν 1992–2001
Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν 1996–2001
US invasion 2001
Interim/Μεταβατικό Ισλαμικό Κράτος του Αφγανιστάν 2001–2004
Ισλαμική Δημοκρατία του Αφγανιστάν 2004–2021
Islamic Emirate's return to power since 2021

Το Αφγανιστάν (παστού/νταρί: افغانستان), είναι χώρα στη νότια κεντρική Ασία. Το επίσημο όνομα της χώρας, σύμφωνα με τη (μέχρι στιγμής) μη αναγνωρισμένη υπηρεσιακή κυβέρνησή της,[9] είναι Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν[10]. Η χώρα συνορεύει βόρεια με το Τατζικιστάν, το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν, βορειοανατολικά με την Κίνα, ανατολικά και νότια με το Πακιστάν και δυτικά με το Ιράν. Έχει έκταση περίπου 647.500 τ.χλμ. και ο πληθυσμός (κατατάσσεται 36η στον κόσμο) της χώρας είναι 42.240.000 κάτοικοι,[6] σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για τo 2023. Οι κάτοικοι ανήκουν κυρίως στις εθνότητες των Παστούν, των Τατζίκων, των Χαζάρων και των Ουζμπέκων.

Δείγματα ανθρώπινης παρουσίας στο Αφγανιστάν, ανιχνεύονται ήδη κατά τη Μέση Παλαιολιθική εποχή, ενώ η θέση της χώρας, ανάμεσα Άπω Ανατολή και Ασία υπήρξε πάντα στρατηγικής σημασίας, καθώς μπορούσε να ελέγχει τους διεθνείς δρόμους μεταφοράς εμπορευμάτων. Υπήρξε αντικείμενο κατακτήσεων τόσο από τον Μέγα Αλέξανδρο, την Αυτοκρατορία των Μαουρύα, τους Μουσουλμάνους Άραβες και τους Μογγόλους όσο και από τους Βρετανούς, Σοβιετικούς και Αμερικανούς.

Η νεότερη ιστορία του Αφγανιστάν ξεκινά τον 18ο αιώνα με τις δυναστείες των Χοτάκ και των Ντουρανί. Προς τα τέλη του 19ου αιώνα, η περιοχή ανακηρύσσεται σε «ουδέτερη ζώνη» λόγω της διεκδίκησής του από τη Βρετανική και τη Ρωσική αυτοκρατορία. Μετά τον τρίτο Αγγλο-αφγανικό πόλεμο του 1919, η χώρα έγινε ανεξάρτητη σχηματίζοντας το 1926 το Βασίλειο του Αφγανιστάν. Το 1973, μετά την εκδίωξη του Βασιλιά Μοχάμεντ Ζαχίρ Σαχ ύστερα από πραξικόπημα, σχηματίστηκε η Δημοκρατία του Αφγανιστάν. Το 1978 ωστόσο, και πάλι μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα, στην εξουσία ανήλθε το κομμουνιστικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα του Αφγανιστάν, και η χώρα ονομάστηκε Λαϊκή Δημοκρατία του Αφγανιστάν. Το 1979 ξέσπασε ο Σοβιετο-αφγανικός πόλεμος, όταν η Σοβιετική Ένωση εισέβαλλε στη χώρα προκειμένου να υπερασπιστεί την κυβέρνησή της και το καθεστώς από την εξέγερση των Μουτζαχεντίν. Με την απόσυρση των Σοβιετικών στρατευμάτων το 1996, η χώρα περιήλθε υπό το κράτος των Ισλαμιστών φονταμενταλιστών, των Ταλιμπάν, οι οποίοι κυβέρνησαν ως το 2001 εγκαθιδρύοντας το Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν. Η επέμβαση των Αμερικανών αυτή τη φορά, και ο Πόλεμος κατά της Τρομοκρατίας θα διαλύσει το Ισλαμικό Εμιράτο, και στη θέση του θα εγκαταστήσει την Ισλαμική Δημοκρατία του Αφγανιστάν, το 2001. Η χώρα θα διολισθήσει στον εμφύλιο πόλεμο, από τον οποίο (και παρ'όλη την με όλα τα μέσα στήριξη του εθνικού στρατού από τους Αμερικανούς), νικητές θα εξέλθουν οι Ταλιμπάν. Με την οριστική αποχώρηση και των τελευταίων αμερικανικών στρατευμάτων, τον Αύγουστο του 2021, οι Ταλιμπάν, ολοκλήρωσαν την κατάληψη της χώρας, επαναδημιουργώντας το Ισλαμικό Εμιράτο.[11] Αν και το νέο καθεστώς έχει αναλάβει την εξουσία από τις 16 Αυγούστου του 2021 (μετά την είσοδο των Ταλιμπάν στην πρωτεύουσα της χώρας Καμπούλ), προς το παρόν δεν έχει αναγνωριστεί από κανένα κράτος.

Στο Αφγανιστάν τα τελευταία 20 χρόνια, βελτιώθηκαν οι δείκτες της βρεφικής θνησιμότητας, όπως και των ελλιποβαρών παιδιών, του προσδόκιμου ζωής και του επιπέδου διαβίωσης εν γένει. Η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση έγιναν περισσότερο προσιτές στους κατοίκους, και ιδίως στις γυναίκες ωστόσο η βία και η διαφθορά συνεχίζουν να αποτελούν ενδημικά φαινόμενα. [12]

Ετυμολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το θέμα του ονόματος ("Αφγάν-"), προέρχεται, σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, από το σανσκριτικό όνομα Ασβακάν, που περιέγραφε τους αρχαίους κατοίκους της περιοχής του Ινδοκαυκάσου. Το Ασβακάν σημαίνει "ιππείς"[13]. Το τελευταίο μέρος του ονόματος, "-σταν" είναι ένα περσικό επίθημα που σημαίνει "γη των". Ως εκ τούτου, το "Αφγανιστάν" μεταφράζεται σε "γη των ιππέων", ή "γη των Αφγανών".

Ιστορικά, το εθνωνύμιο Αφγανός, χρησιμοποιήθηκε για να αναφερθεί στον λαό των Παστούν[14]. Άρα η ετυμολογία του ονόματος, μπορεί να μεταφραστεί και ως "γη των Παστούν".

Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Είναι εξ ολοκλήρου μεσόγεια και ορεινή χώρα. Απέχει από τη θάλασσα (Αραβικό Κόλπο) περί τα 360 χλμ. Το περίγραμμά της μοιάζει με φύλλο δένδρου όπου μίσχος του φέρεται ο μεγάλος διάδρομος, χαράδρα Βαχάν, που διασχίζει τη χώρα από ΝΔ προς ΒΑ.

Χάρτης του Αφγανιστάν

Η χώρα συνορεύει βόρεια με το Τατζικιστάν, το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν, επί συνολικού μήκους συνόρων 1.680 χλμ., βορειοανατολικά με την αυτόνομη περιοχή Σινκιάγκ Ουιγκούρ της Κίνας, με μήκος συνόρων 80 χλμ., καθώς και με την περιοχή Τζαμού Κασμίρ (που διεκδικεί το Πακιστάν) με μήκος συνόρων 320 χλμ., ανατολικά και νότια με το Πακιστάν με συνολικό μήκος συνόρων 1810 χλμ. και δυτικά με το Ιράν, με μήκος συνόρων 820 χλμ.

Η συνολική έκταση του Αφγανιστάν είναι 647.500 τ.χλμ. Το μέγιστο μήκος από τα δυτικά μέχρι ανατολικά σύνορα είναι 1.240 χλμ. και από τον βορρά στον νότο περίπου τα 1.015 χλμ. Η βορειοδυτική, δυτική προς Ιράν και νότια παραμεθόριες περιοχές, είναι κατά κύριο λόγο έρημοι, πεδιάδες και βραχώδεις περιοχές, ενώ τα βορειοανατολικά σύνορα καλύπτονται από τον κορυφο-παγετώνα του Χίντου Κους, ως επέκταση των δυτικών Ιμαλαΐων. Τα βόρεια σύνορα ορίζονται από τον ποταμό Αμού Ντάρια. Το κεντρικό Αφγανιστάν, το λεγόμενo Χαζαραγιάτ ή Χαζαριστάν, αποτελείται κυρίως από βραχώδεις παρυφές του Χίντου Κους, κοιλάδες και κάποιες πεδιάδες.

Οροσειρές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βουνά του Χίντου Κους

Περισσότερο από τα 2/3 του εδάφους του Αφγανιστάν καλύπτονται από ψηλά βουνά με μέσο υψόμετρο τα 2000 μέτρα και κυρίως, τα βουνά Χίντου Κους, (Hindu Kush) οροσειρά που δεσπόζει στο κέντρο της χώρας και που καλύπτει μήκος προς τα ΝΔ 800 χιλιόμετρα. Η οροσειρά αυτή διακλαδίζεται σαν βεντάλια που συνεχίζει με τρεις επιμέρους οροσειρές τις Κούχε Μπάμπα, Μπαντ-έ Μπάγιαν και Σαφίντ Κουχ με συνέπεια να χωρίζεται η Χώρα σε τρία μεγάλα τμήματα: το κεντρικό υψίπεδο, τις βόρειες πεδιάδες και το νοτιοδυτικό οροπέδιο. Ψηλότερη κορυφή είναι ο Χιονισμένος Όγκος, ύψος 6.504 μ., τα Παροπαμίζ (4.231 μ.) και τα Κεντρικά Αφγανικά Βουνά (4.145 μ.).

Πεδιάδες-ποταμοί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Κατάλογος ποταμών του Αφγανιστάν
Ο ποταμός Κώφης.

Οι Βόρειες πεδιάδες βρίσκονται βόρεια των κεντρικών υψιπέδων και εκτείνονται από τα σύνορα του Ιράν, δυτικά, μέχρι τους πρόποδες του Παμίρ (ανατολικά) με συνολική έκταση περίπου τα 100.000 τ.χλμ. Στις νότιες περιοχές, το νοτιοδυτικό οροπέδιο έχει μέσο υψόμετρο τα 550 μ. και περιλαμβάνει τη γεωγραφική περιοχή Σιστάν και το ΝΔ άκρο όπου πρόκειται κυρίως για ερήμους και στέπες.

Κυριότερες από τις πεδιάδες είναι η Ρεγκιστάν και Νταστί-Μαρκόχ.

Κυριότερα ποτάμια της χώρας είναι:

  1. ο Αμού Ντάρια που αποτελεί τα σύνορα με την πρώην Σοβιετική Ένωση, που σχηματίζεται από δύο παραπόταμους. Ο Αμού Νταριά είναι ο μόνος πλωτός ποταμός του Αφγανιστάν.
  2. ο Χέλμαντ, ή Χίλμεντ, που διασχίζει το νοτιοδυτικό τμήμα της χώρας που σχηματίζεται από την οροσειρά Χίντου Κους και χύνεται στη λίμνη Χαμούντ- Χελμάντ,
  3. ο Χάριρουντ ή Χαριρούντ που σχηματίζεται στο κεντρικό Αφγανιστάν και καταλήγει στο Ιράν και
  4. ο Καμπούλ που ακολουθεί κατ΄ εξαίρεση των άλλων, ανατολικό ρου και καταλήγει ως παραπόταμος του Ινδού.

Λίμνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι λίμνες του Αφγανιστάν είναι μικρές σε μέγεθος και αριθμό, σημαντικότερες των οποίων και είναι:

  1. η λίμνη Ζαρκόλ στον Διάδρομο Βαχάν
  2. η λίμνη Σίβεχ στην περιοχή Μπανταχσάν, και
  3. η αλατώδη λίμνη Ιστάντη Μοκόρ, που βρίσκεται νότια της Γκαζνί (περιοχή).

Επίσης υφίστανται μερικές αλυκές στα όρια του Χέλμαντ, στα δυτικά σύνορα με το Ιράν.

Κλίμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το κλίμα του Αφγανιστάν είναι κυρίως ηπειρωτικό ξηρό, ενώ στα νότια και ανατολικά (στα σύνορα προς το Πακιστάν) είναι υποτροπικό, δηλαδή αυτό της άνυδρης στέπας με ψυχρούς χειμώνες και πολύ ζεστά καλοκαίρια, με πολλές όμως κλιματικές διαφορές, όπως στο ΒΑ τμήμα όπου το κλίμα είναι υποαρκτικό. Γενικά το κλίμα της Χώρας επηρεάζεται και από τους Μουσώνες του Ινδικού Ωκεανού με υγρασία και βροχές (Ιούλιος - Σεπτέμβριος). Γενικά στο Αφγανιστάν παρατηρούνται μεγάλες διαφορές θερμοκρασίας από 49 °C (Τζαλαλαμπάντ) τον Ιούλιο, μέχρι -31°C (ορεινές περιοχές), τον χειμώνα. Οι περισσότερες βροχοπτώσεις παρατηρούνται στο διάστημα από Δεκέμβριο μέχρι Μάρτιο, ενώ στα πεδινά συνεχίζουν μέχρι και Απρίλιο. Η απομόνωση ολόκληρης της χώρας από τη θάλασσα και το μεγάλο υψόμετρο των περισσότερων περιοχών του Αφγανιστάν, έχει ως αποτέλεσμα οι χειμώνες στη χώρα να είναι αρκετά ψυχροί.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προϊστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπάρχουν ευρήματα τα οποία αποδεικνύουν ανθρώπινη παρουσία στο Αφγανιστάν, από περίπου 50000 έτη πριν. Η περιοχή φιλοξένησε πληθυσμούς που ασχολούνταν με τη γεωργία και κοινότητες που ήταν από τις πιο ανεπτυγμένες για τα δεδομένα της εποχής. Υπάρχουν μάλιστα πολύ, που συγκρίνουν τα ευρήματα του προϊστορικού Αφγανιστάν, με αυτά της προϊστορικής Αιγύπτου[15][16].

Σκηνές Αφγανών νομάδων στο βορειοδυτικό Αφγανιστάν. Στην περιοχή αυτή, υπήρξαν αγροτικές κοινότητες από το 7000 π.Χ.

Αρχαιότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η περιοχή (κυρίως στα ανατολικά) ήταν μέρος του ιστορικού πολιτισμού της Κοιλάδας του Ινδού, αν και το κέντρο του πολιτισμού αυτού βρίσκεται στο σημερινό Πακιστάν και στη βορειοανατολική Ινδία. Μια σημαντική εμπορική πόλη στο σημερινό Αφγανιστάν, είναι η πόλη Σορτουγκάι, στο βορειοανατολικό Αφγανιστάν, που βρισκόταν κοντά σε ορυχεία λάπις λάζουλι[17].

Μετά το 2000 π.Χ., έγινε μια μεγάλη μετακίνηση νομάδων από τα βόρεια, και έπειτα από τις διάφορες πληθυσμιακές μεταβολές, διαμορφώθηκε στην περιοχή, η αρχαία χώρα της Αριανής[18]. Αργότερα, περί το 600 π.Χ., η περιοχή κατακτήθηκε από τους Πέρσες, οι οποίοι χώρισαν τη χώρα στις περιοχές της Καρμανίας, της Γεδρωσίας, της Δραγγιανής, της Αραχωσίας, της Αρίας και της Βακτριανής. Μόνο οι τρεις τελευταίες αποτελούν μέρος του σημερινού Αφγανιστάν (η Αραχωσία στα νότια, η Αρία και η Βακτριανή στα βόρεια), ενώ αναφέρεται ότι ήταν πολύ μεγάλης σημασίας για τους Πέρσες η περιοχή της Αραχωσίας, καθώς θεωρούνταν το δεύτερο κέντρο του Ζωροαστρισμού, αλλά φυσικά και η Βακτριανή, που ήταν η πατρίδα του ίδιου του Ζωροάστρη[19][20].

Με τη διάλυση της Αυτοκρατορίας των Περσών από τους Έλληνες, κατά την εκστρατεία του Αλεξάνδρου του Μέγα, τα μακεδονικά στρατεύματα εισήλθαν στην περιοχή του Αφγανιστάν, το 330 π.Χ. Μετά τη σύντομη διάρκεια της Αυτοκρατορίας του Αλέξανδρου, την περιοχή ήλεγξε το διάδοχο κράτος της Σελευκιδικής Αυτοκρατορίας, έως το 305 π.Χ.. Τότε, μεγάλο μέρος του σημερινού Αφγανιστάν δόθηκε στην Αυτοκρατορία των Μαουρύα, ως όρος που τέθηκε σε μια συνθήκη συμμαχίας μεταξύ των δύο αυτοκρατοριών. Οι Μαουρύα (Ινδοί) ήλεγχαν την περιοχή νότια του Χίντου Κους μέχρι την ανατροπή τους περίπου το 185 π.Χ.

Χρυσά νομίσματα από την εποχή του βασιλιά Ευκρατίδη.

Το 185 π.Χ., εξαιτίας της παρακμής των Μαουρύα, προήλθε η ελληνιστική ανακατάληψη της περιοχής υπό τους Έλληνο-Βακτριανούς. Το νέο βασίλειο ονομάστηκε Ελληνικό Βασίλειο της Βακτριανής και συμπεριλάμβανε τα σημερινά κράτη του Αφγανιστάν, του Πακιστάν, του Ουζμπεκιστάν, του Τατζικιστάν, του Τουρκμενιστάν, καθώς και τμήματα του Ιράν και της Ινδίας. Το 180 π.Χ., το ανατολικό τμήμα του Βασιλείου της Βακτριανής (ανατολικό Αφγανιστάν, Πακιστάν, τμήματα της Ινδίας) αποσπάτησε από αυτό, με αποτέλεσμα την ίδρυση του Ινδοελληνικού Βασιλείου, που αποτέλεσε το ανατολικότερο άκρο του Ελληνιστικού κόσμου[21][22]. Η ελληνιστική περίοδος φαίνεται να ήταν μια εποχή μεγάλης άνθισης και ακμής για την περιοχή. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τον Στραβών, που κάνει λόγο για "βασίλειο των χιλίων πόλεων" αναφερόμενος στη Βακτριανή, καθώς και από τον αριθμό νομισμάτων που κόπηκαν τότε. Χαρακτηριστικό ότι μέχρι και σήμερα, η Τράπεζα του Αφγανιστάν χρησιμοποιεί στο έμβλημά της, τη φράση "Βασιλέως Μεγάλου Ευκρατίδου", γραμμένη στα ελληνικά. Ανασκαφές έχουν αποκαλύψει τη μεγάλη κλίμακα των αρδευτικών έργων που που ολοκληρώθηκαν στην περιοχή κατά της ελληνιστική περίοδο. Επιπλέον, εντοπίστηκαν και ανασκάφηκαν αρκετές νέες τοποθεσίες πόλεων ή οχυρωμένων οικισμών. Γενικά πρόκειται για τοποθεσίες πόλεων που ιδρύθηκαν στα τελευταία χρόνια της ύπαρξης του βασιλείου και είναι μικρότερες από αυτές των πόλεων που ιδρύθηκαν από τους Σελευκίδες, με έντονο στρατιωτικό χαρακτήρα, ακροπόλεις και επάλξεις. Εν τω μεταξύ, τον πρώτο αιώνα π.Χ. εμφανίζεται και ο Δρόμος του Μεταξιού και η περιοχή του σημερινού Αφγανιστάν ανθίζει με το εμπόριο, με διαδρομές προς την Κίνα, την Ινδία, την Περσία και βόρεια προς το σημερινό Ουζμπεκιστάν[23]. Η τελευταία περίοδος του Ελληνο-Βακτριανού βασιλείου χαρακτηρίζεται από τη βασιλεία των Ευκρατίδων, οι οποίοι ανέτρεψαν τον Δημήτριο και έτσι ξεκίνησαν μια μακρά σύγκρουση με τους απογόνους του Ευθύδημου που παρέμειναν στην εξουσία στην Ινδία, η οποία συνεχίστηκε υπό τους διαδόχους του. Οι παρατεταμένες εχθροπραξίες πιθανώς εξηγούν, εν μέρει, γιατί το βασίλειο έχασε τη δύναμή του και υπέκυψε σε νομαδική εισβολή, η οποία έβαλε τέλος στην ελληνική κυριαρχία στην περιοχή[24]. Σήμερα, ορισμένες φυλές στα σύνορα Πακιστάν-Αφγανιστάν με κυριότερη από αυτές τη φυλή Καλάς, διατηρούν χαρακτηριστικά που τους συνδέουν με τους Έλληνο-βακτριανούς.

Επιγραφή του 3ου αιώνα π.Χ. σε ελληνικά και αραμαϊκά, η οποία ανακαλύφθηκε στην Κανταχάρ

Στα ανατολικά, το Ινδοελληνικό Βασίλειο διατηρήθηκε περισσότερο, μέχρι το 10 μ.Χ. Κατά τους δύο αιώνες της κυριαρχίας τους, οι Ινδοέλληνες βασιλείς συνδύασαν την ελληνική και τις ινδοϊρανικές γλώσσες και σύμβολα, όπως μαρτυρείται από τα νομίσματα της περιόδου, καθώς και τα θρησκευτικά έθιμα του Ινδουισμού, Βουδισμού, και της αρχαίας ελληνικής θρησκείας, όπως φαίνεται από τα αρχαιολογικά τεκμήρια στις πόλεις τους. Υπήρξαν υποστηρικτές του Βουδισμού, τον οποίο συνδύασαν με ινδουιστικά και ελληνιστικά στοιχεία.[25] Ο πολιτισμικός αυτός συνδυασμός είναι συλλογικά γνωστός ως ελληνοβουδισμός και ελληνοβουδιστική τέχνη.[26] Οι Ινδοέλληνες σταμάτησαν ως πολιτική οντότητα περί το 10 μ.Χ. μετά τις επιδρομές των Κουσανιτών και των Ινδοσκυθών, αν και υπήρξαν ομάδες ελληνικού πληθυσμού που πιθανώς παρέμειναν για αρκετούς αιώνες υπό την ηγεμονία των Ινδοπάρθων και των Κουσανιτών.

Άγαλμα του Βούδα, κατασκευασμένο επί κυριαρχίας των Κοσσανών

Στα μέσα έως τα τέλη του 1ου αιώνα μ.Χ., η Αυτοκρατορία των Κοσσανών με κέντρο το Αφγανιστάν, έγινε μεγάλος προστάτης του βουδιστικού πολιτισμού, κάνοντας τον βουδισμό να ανθίσει σε όλη την περιοχή. Οι Κοσσανοί ανατράπηκαν από τους Σασσανίδες τον 3ο αιώνα μ.Χ., και στη συνέχεια ακολούθησε μια περίοδος συνεχών ανακατατάξεων. Αρχικά, οι Σασσανίδες ανατρέπονται από τους Κυδαρίτες (320 μ.Χ. - 467 μ.Χ.), οι οποίοι με τη σειρά τους αντικαταστάθηκαν από τους Εφθαλίτες (408 μ.Χ. - 670 μ.Χ.)[27].

Μεσαίωνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από τον 7ο μέχρι τον 18ο αιώνα ακολούθησαν οι πρώτες μουσουλμανικές δυναστείες σημαντικότερες των οποίων ήταν οι Γαζναβίδες ή Γαζνεβίδες, οι Γκούριοι ή Γουρίδες, μέχρι της εισβολής των Μογγόλων των οποίων ακολούθησε ο Ταμερλάνος ή Τιμούρ που εγκαθίδρυσε τη δυναστεία των Τιμουρίδων. Αυτή αντικαταστάθηκε από τη δυναστεία των Σαφαβίδων και αυτή από την τελευταία των Μπαρακζάι. Οι πρώτοι μουσουλμάνοι έφτασαν στα εδάφη του Αφγανιστάν το 642 μ.Χ. με μικτή αποδοχή. Πριν τον εξισλαμισμό του Αφγανιστάν οι περισσότεροι κάτοικοι ήταν Βουδιστές και Ζωροάστρες, οι οποίοι έχουν αφήσει την κληρονομιά τους στη χώρα.

Από τον 14ο αιώνα αρχίζει πλέον και οργανώνεται το Αφγανιστάν ως κράτος. Οι Αφγανοί κατάφεραν, ύστερα από πολλούς πολέμους, να επιβληθούν στις άλλες εθνότητες. Τον 19ο αιώνα άρχισε ο πρώτος πόλεμος των Αφγανών με τους Βρετανούς. Αφού κατέλαβαν και το Πακιστάν, άρχισαν να προχωρούν βορειότερα. Τελικά, το 1842 οι Αφγανοί κατάφεραν να εκδιώξουν τους Βρετανούς από τη χώρα τους, για να ακολουθήσει Δεύτερος πόλεμος, το 1878-1880, κατά τον οποίο οι Βρετανοί πέτυχαν να θέσουν το Αφγανιστάν κάτω από τον έλεγχο του Άγγλου αντιβασιλέα των Ινδιών. Ο ανταγωνισμός της Ρωσίας και της Βρετανίας για την κυριαρχία στην κεντρική Ασία και την ινδική υποήπειρο (βλέπε το λήμμα Μεγάλο Παιχνίδι) οδήγησε στη δημιουργία του διαδρόμου του Ουαχάν το 1893, για να χωρίσει τη Βρετανική Ινδία από τη Ρωσία, δημιουργώντας το σημερινό σχήμα της χώρας.

Νεότερη εποχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στον τρίτο αγγλο-αφγανικό πόλεμο του 1919, οι Αφγανοί κατάφεραν τελικά να νικήσουν τους Άγγλους και να τους υποχρεώσουν να αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία τους. Στην περίοδο του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου το Αφγανιστάν τήρησε απόλυτη ουδετερότητα απέναντι και στα δύο στρατόπεδα. Το 1973 ανατράπηκε η μοναρχία και τη διακυβέρνηση ανάλαβε το καθεστώς Νταούντ, που ανατράπηκε, μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα, το 1978. Την εξουσία ανάλαβε το καθεστώς Ταράκι, το οποίο τήρησε φιλοσοβιετική στάση. Το 1980 ανατράπηκε και αυτό. Ακολούθησε η εγκατάσταση νέου φιλοσοβιετικού καθεστώτος και η κατάληψη της χώρας από στρατεύματα της ΕΣΣΔ.

Οι σοβιετικές δυνάμεις συνάντησαν σθεναρή αντίσταση από ένοπλες ομάδες ανταρτών μουτζαχεντίν. Στα πλαίσια της στρατηγικής του Ψυχρού Πολέμου, οι μουτζαχεντίν υποστηρίχθηκαν από τις ΗΠΑ, το Πακιστάν, την Κίνα, το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία.[28] Οι πολεμικές συρράξεις αναγκάζουν χιλιάδες ανθρώπους να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.[29] Οι σοβιετικοί αποχωρούν το 1989 και ακολουθεί μια ακόμα περίοδος αστάθειας κατά την οποία αναδεικνύεται το ισλαμικό φονταμενταλιστικό κίνημα των Ταλιμπάν. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης επιτάχυνε την ανάδυση των ισλαμιστών φονταμενταλιστών, καθώς η χρήσιμη οικονομική βοήθεια της Σοβιετικής Ένωσης προς το Αφγανιστάν διεκόπη. Οι Ταλιμπάν καταλαμβάνουν την Καμπούλ το 1996 και επιβάλουν ένα αυστηρό ισλαμικό καθεστώς βασισμένο στη Σαρία, απαγορεύοντας τη μουσική, την τηλεόραση και καταπιέζοντας τις γυναίκες. Η φιλοδυτική Βόρεια Συμμαχία διατήρησε υπό τον έλεγχο της ορισμένες περιοχές στον βορρά, εκπέμποντας ένα τηλεοπτικό σταθμό στις περιοχές αυτές. Τη διοικούσαν διάφοροι στρατηγοί και είχε στήριξη από τη Δύση. Το 2001 οι Ταλιμπάν ανατινάζουν δύο γιγάντια σκαλισμένα στον βράχο αγάλματα του Βούδα στην περιοχή Μπαμιγιάν.[30][31]

Μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 οι ΗΠΑ, η Βρετανία και συμμαχικές δυνάμεις αναλαμβάνουν στρατιωτική δράση και ανατρέπουν το καθεστώς των Ταλιμπάν. Με απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στη χώρα εγκαθίσταται διεθνής στρατιωτική δύναμη, τη διοίκηση της οποίας ανέλαβε το 2003 το NATO.[32] Το 2004 διενεργούνται εκλογές και πρόεδρος εκλέγεται ο Χαμίντ Καρζάι. Έκτοτε το κίνημα των Ταλιμπάν έχει ανασυγκροτηθεί και επιτίθεται στις ξένες στρατιωτικές δυνάμεις, αλλά και στην κυβέρνηση της χώρας. Μετά από δεκαετίες πολιτικής αστάθειας και πολεμικών επιχειρήσεων η ανθρωπιστική κρίση έχει λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Εκατομμύρια Αφγανοί προσφυγές έχουν εγκαταλείψει τη χώρα και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες έχει συστήσει επιχείρηση για να διαχειριστεί την κρίση.[33]

Κατά τη διάρκεια της προγραμματισμένης αποχώρησης των αμερικανικών στρατευμάτων και του ΝΑΤΟ το 2021, οι Ταλιμπάν ξεκίνησαν να προελαύνουν (από τον Μάιο του 2021) και ανέκτησαν γρήγορα τον έλεγχο του Αφγανιστάν, μέσα σε τρεισήμισι μήνες. Οι Αφγανικές Ένοπλες Δυνάμεις, προέβαλαν μια σχεδόν ανύπαρκτη αντίσταση και η Ισλαμική Δημοκρατία του Αφγανιστάν διαλύθηκε στις 15 Αυγούστου 2021, όταν οι Ταλιμπάν εισήλθαν στην πρωτεύουσα Καμπούλ. Μέλη της αφγανικής κυβέρνησης παραδόθηκαν και το μεγαλύτερο μέρος της αφγανικής ηγεσίας εγκατέλειψε τη χώρα. Το γεγονός αποδόθηκε στην αντιληπτή αμερικανική παρακμή. [34][35][36] Πολλοί άνθρωποι παγιδεύτηκαν μετά την ταχεία και απροσδόκητη κατάρρευση της αφγανικής κυβέρνησης, προκαλώντας κρίση, με δεκάδες χιλιάδες Αμερικανούς πολίτες, και εκείνους άλλων συμμαχικών χωρών, να βρίσκονται εγκλωβισμένοι στις περιοχές που ελέγχονται από τους Ταλιμπάν. [37][38][39][40][41] Μετά την πτώση της Καμπούλ, συστάθηκε το Εθνικό Μέτωπο Αντίστασης του Αφγανιστάν, το οποίο διεξήγαγε την Αντίσταση του Πάντζσιρ και αμφισβήτησε την ηγεσία των Ταλιμπάν, αναγνωρίζοντας ως πρόεδρο της χώρας, τον Αμρουλάχ Σαλέχ. Παρόλα αυτά η αντίσταση διαλύθηκε από τους Ταλιμπάν στις αρχές Σεπτεμβρίου, με τον Σαλέχ να αυτοεξορίζεται στο Τατζικιστάν.

Παρόλο που καμία κυβέρνηση δεν αναγνώρισε το Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν οι κυβερνήσεις της Κίνας, του Πακιστάν, της Ρωσίας, της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Πολιτειών δήλωσαν ότι ενδέχεται να αναγνωρίσουν την κυβέρνηση των Ταλιμπάν εάν σέβεται τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα.[42]

Δημογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Σούκρια Μπαρακζάι(D/R), της φυλής των Παστούν, ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών και πολιτικός
Ο Αμρουλάχ Σαλέχ, από τη φυλή των Τατζίκων πρώην Αντιπρόεδρος της χώρας.
Η Σίμα Σαμάρ,της φυλής των σιιτών Χαζάρων(D/R), ακτιβίστρια γιατρός και πολιτικός

Στο Αφγανιστάν κατοικούν 50 περίπου εθνότητες που καθεμιά έχει και τη δική της γλώσσα. Από το 1930, στο Αφγανιστάν καθιερώθηκαν ως επίσημες γλώσσες η Παστού και η Περσική, γνωστή ως νταρί. Τα νταρί και τα περσικά έχουν ελάχιστες διαφορές μεταξύ τους. Οι άλλες γλώσσες, όπως η ουζμπεκική και η τουρκμενική, είναι επίσημες γλώσσες στις περιοχές στις οποίες ομιλούνται. Την παστού τη μιλάνε κυρίως οι Αφγανοί (Παστούν), ενώ η άλλη μεγάλη εθνότητα, οι Τατζίκοι, μιλάνε την περσική γλώσσα, την οποία και θεωρούν ως πιο εξελιγμένη γλώσσα. Οι Τατζίκοι μιλούν την τατζικική γλώσσα, που είναι μια γλώσσα που συγγενεύει πολύ με τα περσικά και γράφεται με πέρσι αραβικό αλφάβητο (ενώ στο Τατζικιστάν γράφεται με κυριλλικό).

Η κυριότερη θρησκεία στο Αφγανιστάν είναι το Ισλάμ, κυρίως όμως οι Αφγανοί είναι μουσουλμάνοι σουνίτες, με εξαίρεση μερικές μειονότητες που είναι μουσουλμάνοι σιίτες, ενώ όλες οι γλώσσες τις χώρας γράφονται σε αραβικούς χαρακτήρες, όπως και στο Ιράν ή το Πακιστάν. Ο πληθυσμός είναι πολύ ανισομερώς κατανεμημένος, ως αποτέλεσμα φυσικά της μορφολογίας του εδάφους.

Εθνοτικές ομάδες στο Αφγανιστάν
Εθνοτική ομάδα εκτίμηση 2020[43] εκτίμηση προ του 2004[44][45][46][47]
Παστούν 42% 38–55%
Τατζίκοι 27% 26%
Χαζάροι 9% 9–10%
Ουζμπέκοι 9% 6–8%
Αϊμάκοι 4% 500.000 με 800.000
Τουρκομάνοι/Τουρκμένοι 3% 2,5%
Βαλούχοι 2% 100.000
Άλλοι (Κιργίσιοι, Πασάγοι, Νουριστάνοι, Άραβες, Μπραχούι, Παμίροι, Γκουρτζάρ, κ.α.) 4% 6,9%

Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ήταν 63,2 χρόνια (63,3 χρόνια οι άνδρες και 63,2 οι γυναίκες).[48]

Πόλεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρωτεύουσα του Αφγανιστάν είναι η Καμπούλ (3.043.532 κάτοικοι). Άλλη σπουδαία πόλη είναι η Κανταχάρ με 391.190 κατοίκους. Την πόλη αυτή την ίδρυσε ο Μέγας Αλέξανδρος και είχε γίνει πολλές φορές πρωτεύουσα του κράτους.

Άλλες πόλεις είναι: η Χεράτ ή Χαράτ (272.806 κατ.), που βρίσκεται στην κοιλάδα Χάρι - Ραντ, η Μαζάρι Σαρίφ (303.282 κατ.), η Τζαλαλαμπάντ (200.331 κατ.). Πολλές από τις μεγάλες πόλεις του Αφγανιστάν δεν έχουν κάποια εθνότητα η οποία αποτελεί πλειοψηφία, λόγω της εσωτερικής μετανάστευσης από άλλες περιοχές της χώρας, αλλά σε κάθε περίπτωση οι μεγαλύτερες πόλεις της χώρας έχουν εθνοτική ποικιλομορφία.

Μεγαλύτερες πόλεις περιοχές του Αφγανιστάν, εκτίμηση 2021 [49]
Κατάταξη Όνομα Διοικητική περιφέρεια Πληθ.
1 Καμπούλ Καμπούλ (περιοχή) 3.043.532
2 Κανταχάρ Κανταχάρ (περιοχή) 391.190
3 Μαζάρι Σαρίφ Μπαλχ (περιοχή) 303.282
4 Χεράτ Χεράτ (περιοχή) 272.806
5 Τζαλαλαμπάντ Νανγκαράρ (περιοχή) 200.331
6 Κουντούζ Κουντούζ (περιοχή) 161.902
7 Γκαζνί Γκαζνί (περιοχή) 141.000
8 Μπαλχ Μπαλχ (περιοχή) 114.883
9 Πουλ-ι-Χομρί Μπαγκλάν (περιοχή) 108.449
10 Γκαρντέζ Πακτιά (περιοχή) 103.601

Κυβέρνηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Προσωρινή Κυβέρνηση του Αφγανιστάν (2021-)

Στις 7 Σεπτεμβρίου του 2021, ορίστηκε προσωρινή κυβέρνηση με μέλη που προέρχονται κυρίως από τους Ταλιμπάν, δύο από την εξτρεμιστική οργάνωση Δίκτυο Χακκάνι και έναν ανεξάρτητο πολιτικό. Ηγέτης της νέας κυβέρνησης είναι ο εμίρης Χαϊμπατουλάχ Αχουντζάντα, ενώ πρωθυπουργός ορίστηκε ο Μοχάμεντ Χασάν Ακχούντ. Αίσθηση προκάλεσε η επιλογή του ηγέτη του δικτύου Χακκάνι, Σιρατζουντίν Χακκάνι, για τη θέση του υπουργού Εσωτερικών, ο οποίος καταζητείται ως τρομοκράτης από το FBI.[50]

Διοικητικές περιφέρειες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το όρος "Baba" στην περιφέρεια Μπαμιάν

Σύμφωνα με το ισχύον Σύνταγμα της χώρας, το Αφγανιστάν διαιρείται σε 34 περιφέρειες (Βιλάγια / βιλαέτια).[51] Κάθε Περιφέρεια έχει τον δικό της Κυβερνήτη και τη δική της πρωτεύουσα. Η χώρα διαιρείται περαιτέρω σε 400 επαρχίες που συνήθως περιλαμβάνουν την πόλη και τα γύρω της χωριά. Κάθε Επαρχία έχει τον δικό της Έπαρχο, και κάθε πόλη τον δικό της Δήμαρχο.

Με το ισχύον σύστημα, οι Κυβερνήτες των Περιφερειών διορίζονται από τον εκάστοτε Πρωθυπουργό, ενώ οι Έπαρχοι διορίζονται από τον Κυβερνήτη κάθε περιφέρειας. Άλλα όργανα της Αυτοδιοίκησης είναι τα περιφερειακά συμβούλια - που επιτελούν συμβουλευτικό και εποπτικό ρόλο στον Κυβερνήτη. Η θητεία τους ανανεώνεται κάθε 4 χρόνια με απευθείας εκλογές.

Αριθμός Περιφέρεια Αριθμός Περιφέρεια Χάρτης
1 Μπανταχσάν 18 Κουνάρ
2 Μπαντγκίς 19 Κουντούζ
3 Μπαγκλάν 20 Λαγκμάν
4 Μπαλχ 21 Λογκάρ
5 Μπαμιάν 22 Νανγκαράρ
6 Ντεϊκούντι 23 Νιμρούζ
7 Φαράχ 24 Νουρεστάν
8 Φαρυάμπ 25 Ορουζγκάν
9 Γκαζνί 26 Πακτιά
10 Γκοούρ 27 Πακτίκα
11 Χελμάντ 28 Παντζίρ
12 Χεράτ 29 Παρβάν
13 Τζοουζτζάν 30 Σαμανγκάν
14 Καμπούλ 31 Σαρ-έ Πολ
15 Κανταχάρ 32 Ταχάρ
16 Καπίσα 33 Μαϊντάν Βαρντάκ
17 Κχοστ 34 Ζάμπουλ

Συγκοινωνία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα μέσα συγκοινωνίας του Αφγανιστάν είναι ελάχιστα, ενώ δεν υφίσταται καθόλου σιδηροδρομικό δίκτυο. Το οδικό δίκτυο βρίσκεται σε πολύ άσχημη κατάσταση και μόνο λίγοι δρόμοι είναι ελεύθεροι ολόκληρο τον χρόνο για την κίνηση των αυτοκινήτων, ενώ οι περισσότεροι τον χειμώνα καλύπτονται με χιόνια και γίνονται αδιάβατοι. Το συνολικό οδικό δίκτυο της χώρας δεν ξεπερνά τα 35000 χιλιόμετρα. Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.[52]

Οικονομία και Ορυκτός Πλούτος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η αφγανική οικονομία είναι, ως επί το πλείστον, αγροτική. Το Αφγανιστάν είναι διάσημο για τα ρόδια, σταφύλια, βερίκοκα, πεπόνια και πολλά άλλα είδη φρούτων. Ωστόσο, η μεγάλη φτώχεια σε συνδυασμό με τα χαμηλά κέρδη που αποφέρει η καλλιέργεια φρούτων, ωθεί πολλούς αφγανούς προς τις παράνομες καλλιέργειες, με κυριότερη αυτήν του οπίου. Το Αφγανιστάν σήμερα είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας οπίου παγκοσμίως, ενώ τα κέρδη που αποφέρει εκτιμάται ότι αντιστοιχούν στο 11% την οικονομίας της χώρας. Το γεγονός αυτό έχει σοβαρές κοινωνικές επιπτώσεις, αφού η χώρα έχει μεγάλο αριθμό εξαρτημένων στα οπιοειδή, όπως την ηρωίνη.

Παρά τη μικρή βιομηχανία του το Αφγανιστάν είναι πλούσιο σε μεταλλεύματα. Το Αφγανιστάν διαθέτει πλούσια ανεκμετάλλευτα κοιτάσματα ορυκτών πρώτων υλών, η αξία των οποίων εκτιμάται από 1 έως 3 τρισ. δολάρια. Ειδικότερα διαθέτει τεράστια αποθέματα μεταλλευμάτων, κυρίως χαλκού, σιδήρου, μολύβδου και λιθίου, επίσης κοιτάσματα γαιανθράκων και πετρελαίου, πολύτιμων και ημιπολύτιμων λίθων, καθώς και μαρμάρου, το οποίο εξορύσσεται με απαρχαιωμένα μέσα και εξοπλισμό, σε διάφορες περιοχές του Αφγανιστάν.[53]

Το Αφγανιστάν επίσης είναι γνωστό για τα χαλιά του. Τα Αφγανικά χαλιά διαφέρουν από τα περσικά και έχουν μεγάλη ζήτηση παγκοσμίως.

Το ΑΕΠ της χώρας είναι 14,022 δισ. $ (σε ονομαστικές τιμές, 107η στον κόσμο, εκτίμηση 2009). Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι 812 $[7], και έχει καταγράψει μια κάποια ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια.

Το Αφγανιστάν έχει ως νόμισμα το αφγάνι.

Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Το Συμβούλιο, έχει μόνο συμβουλευτικό ρόλο προς το καθεστώς και τον Εμίρη, όχι νομοθετικό. Επίσης αποτελείται εξολοκλήρου από μέλη του κινήματος των Ταλιμπάν

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ «BBCNazer.com | زندگى و آموزش | حرف های مردم: سرود ملی». www.bbc.co.uk. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2021. 
  2. ↑ Amirzai, Shafiq l. «د ملي سرود تاریخ | روهي». Rohi.Af (στα Πάστο). Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2021. 
  3. ↑ «ملا فقیر محمد درویش د جهادي ترنم منل شوی سرخیل». نن ټکی اسیا (στα Πάστο). 16 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2021. 
  4. ↑ Tharoor, Ishaan (2013-06-19). «The Taliban's Qatar Office: Are Prospects for Peace Already Doomed?» (στα αγγλικά). Time. ISSN 0040-781X. https://world.time.com/2013/06/19/the-talibans-qatar-office-are-prospects-for-peace-already-doomed/. Ανακτήθηκε στις 2021-08-19. 
  5. ↑ [1]
  6. ↑ 6,0 6,1 «World Population Prospects 2022». United Nations. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2024. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 [Βουλευτικές εκλογές του Αφγανιστάν (2018) «Αφγανιστάν»] Check |url= value (βοήθεια). ΔΝΤ. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2018. 
  8. ↑ Human Development Report 2021-22: Uncertain Times, Unsettled Lives: Shaping our Future in a Transforming World (PDF). hdr.undp.org. United Nations Development Programme. 8 Σεπτεμβρίου 2022. σελίδες 272–276. ISBN 978-9-211-26451-7. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 8 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2022. 
  9. ↑ https://www.thetoc.gr/diethni/article/afganistan-anakoinosan-kubernisi-oi-talimpan---epikirugmenos-apo-to-fbi-o-upourgos-esoterikon-siratzounti-xakani/
  10. ↑ Directorate of Intelligence (2001). «CIA – The World Factbook – Afghanistan». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (mirror) στις 21 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2008. note – the self-proclaimed Taliban government refers to the country as Islamic Emirate of Afghanistan 
  11. ↑ https://www.kathimerini.gr/world/561467851/nyt-o-entafiasmos-toy-amerikanikoy-oneiroy-sto-afganistan/
  12. ↑ https://www.ot.gr/2021/08/24/partners/financial-times/i-oikonomia-tou-afganistan-se-diagrammata-ti-allakse-se-2-dekaeties/
  13. ↑ «R. C. Majumdar» (στα αγγλικά). Wikipedia. 2021-07-18. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=R._C._Majumdar&oldid=1034198900. 
  14. ↑ «AFGHAN – Encyclopaedia Iranica». web.archive.org. 16 Νοεμβρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2021. CS1 maint: Unfit url (link)
  15. ↑ «MSN Encarta - Print Preview - Afghanistan». web.archive.org. 17 Ιουλίου 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιουλίου 2004. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2021. 
  16. ↑ «Treasure Hunt - TIME». web.archive.org. 26 Ιουλίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2021. 
  17. ↑ Dupree, Louis (1981). Notes on Shortugai: An Harappan Site in Northern Afghanistan. Centre for the Study of the Civilization of Central Asia, Quaid-i-Azam University. 
  18. ↑ «MSN Encarta - Print Preview - Afghanistan». web.archive.org. 17 Ιουλίου 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιουλίου 2004. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2021. 
  19. ↑ «Cronological History of Afghanistan - the cradle of Gandharan civilis…». archive.ph. 9 Σεπτεμβρίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2021. CS1 maint: Unfit url (link)
  20. ↑ Foundation, Encyclopaedia Iranica. «Welcome to Encyclopaedia Iranica». iranicaonline.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2021. 
  21. ↑ Internet Archive, Wayback Machine (8 Απριλίου 2014). «Country Profile: Afghanistan» (PDF). web.archive.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2021. CS1 maint: Unfit url (link)
  22. ↑ Runion, Meredith L. (2007). The History of Afghanistan. Greenwood Press. ISBN 978-0-313-33798-7. 
  23. ↑ «'Afghanistan and the Silk Road: The land at the heart of world trade' by Bijan Omrani». UNAMA (στα Αγγλικά). 8 Μαρτίου 2010. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2021. 
  24. ↑ Leriche, P.; Grenet, F. (2020-08-30). «BACTRIA» (στα αγγλικά). Encyclopaedia Iranica Online (Brill). https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-iranica-online/bactria-COM_6281?lang=en. 
  25. ↑ India, the Ancient Past, Burjor Avari, p.130
  26. ↑ Ghose, Sanujit (2011). "Cultural links between India and the Greco-Roman world". Ancient History Encyclopedia.
  27. ↑ Wink, André (2002). Al-Hind, the Making of the Indo-Islamic World: Early Medieval India and the Expansion of Islam 7Th-11th Centuries. BRILL. ISBN 978-0-391-04173-8. 
  28. ↑ Σημαντικές ημερομηνίες BBC
  29. ↑ Επιστροφή στο Αφγανιστάν - Χρονολόγιο της κρίσης 1973-2007 Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες
  30. ↑ Καταστράφηκαν ολοσχερώς τα αγάλματα του Βούδα, δηλώνουν οι αντίπαλοι των Ταλεμπάν Αρχειοθετήθηκε 2003-10-21 στο Wayback Machine. in.gr 9/3/2001
  31. ↑ Πολιτιστικό τοπίο και αρχαιολογικά απομεινάρια της κοιλάδας Μπαμιγιάν UNESCO
  32. ↑ NATO's role in Afghanistan NATO
  33. ↑ Επιστροφή στο Αφγανιστάν Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες
  34. ↑ Hudson, John; Ryan, Missy (August 17, 2021). «Withdrawal from Afghanistan forces allies and adversaries to reconsider America's global role» (στα αγγλικά). The Washington Post. ISSN 0190-8286. https://www.washingtonpost.com/national-security/withdrawal-from-afghanistan-forces-allies-and-adversaries-to-reconsider-americas-global-role/2021/08/17/2808ddbc-ff84-11eb-825d-01701f9ded64_story.html. Ανακτήθηκε στις 2021-08-18. 
  35. ↑ Cohen, Roger (2021-08-17). «For America, and Afghanistan, the Post-9/11 Era Ends Painfully» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2021/08/17/world/asia/afghanistan-united-states.html. Ανακτήθηκε στις 2021-08-17. 
  36. ↑ Sanger, David E. (2021-08-15). «For Biden, Images of Defeat He Wanted to Avoid» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2021/08/15/us/politics/afghanistan-biden.html. Ανακτήθηκε στις 2021-08-17. 
  37. ↑ Packer, George (17 Αυγούστου 2021). «We Have One Last Chance to Save Our Allies». The Atlantic (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2021. 
  38. ↑ Parekh, Marcus; Bowman, Verity; Millimaci, Grace; White, Josh (2021-08-16). «Joe Biden: 'I stand squarely behind' US withdrawal» (στα αγγλικά). The Telegraph. ISSN 0307-1235. https://www.telegraph.co.uk/world-news/2021/08/16/afghanistan-taliban-kabul-control-us-evacuation-middle-east/. Ανακτήθηκε στις 2021-08-18. 
  39. ↑ Demirjian, Karoun (17 Αυγούστου 2021). «Administration estimates that up to 15,000 Americans remain in Afghanistan, Senate aides say». The Washington Post (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2021. According to the aides, the administration officials — from the State and Defense departments, as well as the National Security Council and the Joint Chiefs of Staff — also told the assembled Senate staffers that there is no plan to evacuate Americans who are outside Kabul, as they do not have a way of getting through the Taliban checkpoints outside the Afghan capital. 
  40. ↑ O’Neal, Adam (2021-08-17). «Opinion | The Translators Biden Left Behind» (στα αγγλικά). The Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. https://www.wsj.com/articles/biden-blinken-afghanistan-withdrawal-translators-special-immigrant-visas-siv-taliban-11629235840. Ανακτήθηκε στις 2021-08-18. 
  41. ↑ Tsirkin, Julie· Thorp V, Frank· Helsel, Phil (17 Αυγούστου 2021). «Up to 15,000 Americans remain in Afghanistan after Taliban takeover». NBC News (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2021. 
  42. ↑ Iqbal, Anwar (16 Αυγούστου 2021). «US to recognise Taliban only if they respect basic rights, says Blinken». DAWN.COM (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2021. 
  43. ↑ https://www.statista.com/statistics/1258799/afghanistan-share-of-population-by-ethnic-group/
  44. ↑ «Afghanistan». The World Factbook/Central Intelligence Agency. University of Missouri. 15 Οκτωβρίου 1991. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2011. 
  45. ↑ «Ethnic divisions». The World Factbook/CIA. University of Missouri. 22 Ιανουαρίου 1993. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2010. 
  46. ↑ «Ethnic Groups». Library of Congress Country Studies. 1997. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 2010. 
  47. ↑ «Ethnic groups:». The World Factbook/CIA. University of Missouri. 2003. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2010. 
  48. ↑ Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Προσδόκιμο ζωής και υγιές προσδόκιμο ζωής, Δεδομένα ανά χώρα
  49. ↑ https://worldpopulationreview.com/countries/cities/afghanistan
  50. ↑ «Taliban name Afghanistan's new government». The Guardian. 
  51. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2021. 
  52. ↑ «Afghanistan» (στα αγγλικά). The World Factbook (Central Intelligence Agency). 2021-09-22. https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/afghanistan/. 
  53. ↑ «Τα μάρμαρα και οι πολύτιμοι λίθοι του Αφγανιστάν». 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


π • σ • ε Χώρες της Ασίας
Ανεξάρτητα κράτη
Εξαρτημένα εδάφη
Αυστραλία
Ηνωμένο Βασίλειο
Γαλλία
Αμφισβητούμενα εδάφη
Μη αναγνωρισμένα κράτη
1 Τμήμα της χώρας ανήκει στην Αφρική. 2 Συνήθως γεωγραφικά θεωρείται Ασιατική χώρα, αλλά ωστόσο για πολιτισμικούς και ιστορικούς λόγους εντάσσεται συχνά στην Ευρώπη. 3 Τμήμα της χώρας ανήκει στην Ευρώπη.
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αφγανιστάν&oldid=10509548"